Δεδομένου ότι κάθε γένος του όντος διαιρείται σε αυτό που είναι εντελεχεία (πραγματικότητα) και σε αυτό που είναι δυνάμει, η εντελέχεια (πραγμάτωση) εκείνου που είναι δυνάμει, καθόσον είναι τέτοιο, είναι κίνηση. Π.χ. εκείνου που δύναται να αλλοιωθεί, καθόσον δύναται να αλλοιωθεί, αλλοίωση, εκείνου που δύναται να αυξηθεί και εκείνου που αντίκειται σ’ αυτό, εκείνου δηλαδή που δύναται να μειωθεί (καθώς δεν υπάρχει κοινό όνομα και για τα δύο), αύξηση και μείωση, εκείνου που δύναται να γεννηθεί και να φθαρεί, γένεση και φθορά, και εκείνου που δύναται να μεταφερθεί, φορά.
Ότι αυτό είναι η κίνηση, φαίνεται απ’ εδώ. Διότι όταν εκείνο που δύναται να οικοδομηθεί, καθόσον λέμε πως αυτό είναι τέτοιο, είναι εντελεχεία, οικοδομείται, και είναι αυτό οικοδόμηση. Και παρομοίως και μάθηση και ιάτρευση και κύλιση και αναπήδηση και ωρίμανση και γήρανση.
Έξι τα είδη της κινήσεως
Υπάρχουν έξι είδη κινήσεως: γένεση, φθορά, αύξηση, μείωση, αλλοίωση, μεταβολή κατά τον τόπο. Ότι οι άλλες κινήσεις είναι μεταξύ τους διαφορετικές, είναι φανερό· αφού ούτε η γένεση είναι φθορά ούτε βέβαια η αύξηση μείωση ούτε η μεταβολή κατά τον τόπο, το ίδιο και οι άλλες. Όσον αφορά όμως την αλλοίωση, υπάρχει κάποια δυσκολία, μη τυχόν ποτέ είναι αναγκαίο το αλλοιούμενο να αλλοιώνεται σύμφωνα με κάποια από τις άλλες κινήσεις.
Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια· αφού σχεδόν καθ’ όλα τα πάθη ή τα περισσότερα μας έχει συμβεί να αλλοιωνόμαστε δίχως να μετέχουμε σε κάποια από τις άλλες κινήσεις. Διότι αυτό που κινείται κατά το πάθος ούτε αναγκαστικά αυξάνεται ούτε μειώνεται, και το ίδιο για τις άλλες, συνεπώς η αλλοίωση θα είναι διαφορετική από τις άλλες κινήσεις· διότι αν θα ήταν η ίδια, έπρεπε το αλλοιούμενο ευθύς αμέσως να αυξάνεται ή να αλλοιώνεται ή να ακολουθεί κάποια από τις άλλες κινήσεις· αλλά δεν είναι ανάγκη.
Βιβλιογραφία: Αριστοτέλους Φυσικά, Κατηγορίες
Μετάφραση – σύνταξη κειμένου: Κότσαλης Γεώργιος
