Τι εστί όνομα

 

Το όνομα, λοιπόν, είναι μια σημαίνουσα φωνή κατά συνθήκη άνευ χρόνου, κανένα μέρος εκ της οποίας δεν σημαίνει κάτι από μόνο του ξεχωριστά. Διότι και στο Κάλλιππος το ίππος τίποτε δεν σημαίνει αυτό καθεαυτό, όπως στο λόγο το καλός ίππος.

Η μεν φωνή είναι ψόφος(άναρθρος ήχος) εμψύχου ο δε ψόφος πληγή (χτύπημα) αέρος αισθητή δια της ακοής. Και όταν αυτή η πληγή γίνεται με τη συστολή του θώρακα εμπλεκομένων της γλώσσας, της τραχείας και των άλλων οργάνων μιλάμε για ψόφο εμψύχων.

Ο δε Αριστοτέλης διακρίνει τις φωνές σε σημαίνουσες (σημαντικές στο αρχέτυπο) και μη. Διότι το βλίτυρι και το κναξ φωνές είναι, αλλά δεν σημαίνουν κάτι. Το δε κατά συνθήκη λέγεται σε αντιδιαστολή των εκ φύσεως σημαντικών φωνών εκείνων των αλόγων ζώων. Διότι και ο σκύλος όταν γαυγίζει σημαίνει την παρουσία ξένου.

Απλά – σύνθετα ονόματα

Ούτε όμως όπως ακριβώς έχει στα απλά ονόματα το ίδιο έχει και στα σύνθετα. Στα πρώτα σε καμία περίπτωση το μέρος δεν σημαίνει κάτι. Στα δεύτερα υποδηλώνει μεν αλλά δεν σημαίνει κάτι χωριστά από το σύνολο. Για παράδειγμα το κέλης στο επακτροκέλης.

Κατά συνθήκη

Όσον αφορά το κατά συνθήκη, εννοούμε ότι εκ φύσεως κανένα όνομα δεν υπάρχει, αλλά όταν γίνεται σύμβολο. Διότι και οι άναρθροι ήχοι των θηρίων δηλώνουν κάτι, αλλά κανένα απ’ αυτά δεν είναι όνομα.

Αδιόριστο όνομα

Το όχι άνθρωπος δεν είναι όνομα. Ούτε όμως υπάρχει όνομα με το οποίο αυτό πρέπει να αποκαλείται. Διότι δεν είναι ούτε λόγος ούτε άρνηση. Αλλά έστω ένα αδιόριστο όνομα.

Το όχι άνθρωπος δεν είναι όνομα

Διότι το όνομα είναι δηλωτικό μιας φύσεως, της του ονομαζομένου. Το όχι άνθρωπος αναιρεί το σημαινόμενο υπό του ονόματος άνευ του αρνητικού μορίου. Διότι λέγεται και επί του ίππου και επί του τραγέλαφου, και γενικώς επί πάντων των όντων είτε αυτά υπάρχουν είτε όχι. Γι’ αυτό και ο Αριστοτέλης προσαγορεύει αυτό ως αδιόριστο όνομα.

Δεν είναι ούτε λόγος ούτε άρνηση

Ο λόγος που λέει ότι ο άνθρωπος είναι ζώο είναι αληθής. Εκείνος που λέει ότι ο όχι άνθρωπος είναι ζώο δεν είναι ούτε αληθής ούτε ψευδής. Ο μεν ίππος είναι ο δε τραγέλαφος όχι. Αλλά ούτε μπορούμε να τον εντάξουμε σε ένα άλλο είδος λόγου. Διότι ούτε ευχή είναι, ούτε ερώτηση, ούτε κλητική προσφώνηση, ούτε προσταγή.

Ούτε άρνηση είναι. Διότι άρνηση του ‘ο άνθρωπος είναι ζώο’ δεν είναι αυτή που λέει ότι ο όχι άνθρωπος είναι ζώο, αλλά εκείνη που λέει ότι ο άνθρωπος δεν είναι ζώο.

Πτώση ονόματος

Το δε του Φίλωνος ή στον Φίλωνα και όσα παρόμοια δεν είναι ονόματα αλλά πτώσεις ονόματος. Κατά τα λοιπά το όνομα και η πτώση ονόματος έχουν τον ίδιο λόγο, πλην όμως στην πτώση ονόματος αυτός δεν αληθεύει ή ψεύδεται αν προστεθεί το είναι, ήταν ή θα είναι — το όνομα όμως πάντοτε. Παραδείγματος χάριν, του Φίλωνος είναι ή του Φίλωνος δεν είναι. Μέχρι στιγμής τίποτε δεν αληθεύει ή ψεύδεται.

Κατά τα λοιπά το όνομα και η πτώση ονόματος έχουν τον ίδιο λόγο…

Εδώ ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί το γένος αντί το είδος. Έτσι αντί να πει ότι έχουν τον ίδιο ορισμό, λέει τον ίδιο λόγο, καθότι ο ορισμός είναι λόγος οριστικός (ο λόγος ο του τι ην είναι). Και συνεχίζει και μας λέει πως κατά τα λοιπά δεν διαφέρουν. Δηλαδή και η πτώση ονόματος είναι μια σημαίνουσα φωνή κατά συνθήκη άνευ χρόνου, κανένα μέρος εκ της οποίας δεν σημαίνει κάτι από μόνο του ξεχωριστά.

Πλην όμως στην πτώση ονόματος αυτός δεν αληθεύει ή ψεύδεται…

Το συγκεκριμένο παράδειγμα θα το εννοήσουμε καλύτερα αν αντικαταστήσουμε το ‘του Φίλωνος είναι ’ με το ‘του Σωκράτη τρέχει’. Και τούτο διότι στα αρχαία ελληνικά το εστί σημαίνει τόσο το είναι όσο και το υπάρχει. Και εδώ εννοείται με τη δεύτερη σημασία του. Διότι ο Αριστοτέλης αναφέρεται στον αποφαντικό λόγο. Έτσι τα μεν ‘ο Σωκράτης τρέχει’, ‘ο Σωκράτης έτρεχε’, ‘ο Σωκράτης θα τρέχει’ είτε αληθεύουν είτε ψεύδονται. Τα δε ‘του Σωκράτη τρέχει’, ‘του Σωκράτη έτρεχε’, ‘του Σωκράτη θα τρέχει’ αφήνουν μετέωρη τη διάνοια αν δεν προστεθεί το ‘υιός’ ή κάτι άλλο. ‘του Σωκράτη ο υιός τρέχει’, ‘του Σωκράτη ο υιός έτρεχε’, ‘του Σωκράτη ο υιός θα τρέχει’.


Ὄνομα μὲν οὖν ἐστὶ φωνὴ σημαντικὴ κατὰ συνθήκην ἄνευ χρόνου, ἧς μηδὲν μέρος ἐστὶ σημαντικὸν κεχωρισμένον. Ἐν γὰρ τῷ Κάλλιππος τὸ ιππος οὐδὲν καθ’ αὑτὸ σημαίνει, ὥσπερ ἐν τῷ λόγῳ τῷ καλὸς ἵππος.

Οὐ μὴν οὐδ’ ὥσπερ ἐν τοῖς ἁπλοῖς ὀνόμασιν, οὕτως ἔχει καὶ ἐν τοῖς πεπλεγμένοις. Ἐν ἐκείνοις μὲν γὰρ οὐδαμῶς τὸ μέρος σημαντικόν, ἐν δὲ τούτοις βούλεται μέν, ἀλλ’ οὐδενὸς κεχωρισμένον, οἷον ἐν τῷ ἐπακτροκέλης τὸ κελης.

Τὸ δὲ κατὰ συνθήκην, ὅτι φύσει τῶν ὀνομάτων οὐδέν ἐστιν, ἀλλ’ ὅταν γένηται σύμβολον. Ἐπεὶ δηλοῦσί γέ τι καὶ οἱ ἀγράμματοι ψόφοι, οἷον θηρίων, ὧν οὐδέν ἐστιν ὄνομα.

Τὸ δ’ οὐκ ἄνθρωπος οὐκ ὄνομα. Οὐ μὴν οὐδὲ κεῖται ὄνομα ὅ τι δεῖ καλεῖν αὐτό. Οὔτε γὰρ λόγος οὔτε ἀπόφασίς ἐστιν. Ἀλλ’ ἔστω ὄνομα ἀόριστον.

Τὸ δὲ Φίλωνος ἢ Φίλωνι καὶ ὅσατοιαῦτα οὐκ ὀνόματα ἀλλὰ πτώσεις ὀνόματος. Λόγος δε ἐστιν αὐτοῦ τὰ μὲν ἄλλα κατὰ τὰ αὐτά, ὅτι δὲ μετὰ τοῦ ἔστιν ἢ ἦν ἢ ἔσται οὐκ ἀληθεύει ἢ ψεύδεται,  – τὸ δ’ ὄνομα ἀεί. Οἷον Φίλωνός ἐστιν ἢ οὐκ ἔστιν. Οὐδὲν γάρ πω οὔτε ἀληθεύει οὔτε ψεύδεται.


Βιβλιογραφία: Αριστοτέλους Περί  ερμηνείας (16a.19 έως 16b.5)
Απόδοση κειμένου: Κότσαλης  Γεώργιος

3 Σχόλια

  1. Δεν υπάρχουν φωνές σημαντικές κατά συνθήκην. Διότι για να είναι μια φωνή σημαντική σημαίνει ότι αποτελείται από σήματα και τα σήματα είναι κύματα αέρος τα οποία έχουν πηγή και έχουν δέκτην τα αισθητήρια όργανα διαφορετικά δίχως δέκτην είναι ανύπαρτα τα κύματα αέρος. Δεν υπάρχουν σήματα που δεν έχουν πηγή. Τα σήματα στο μυαλό, μετασχηματίζονται σε ηλεκτρομαγνητικά μοτίβα τα οποία αναπαριστούν το ποιόν της πηγής τους και είναι αυτός ο λόγος που σήματα από διαφορετικές πηγές σε μηχανικά όργανα μέτρησης τους (MRI) φανερώνονται με διαφορετικές γραφικές παραστάσεις. Θέλω να πω ότι ο όρος σημαντικός/η/ο είναι παράγωγο του όρου σήμα και δεν μπορεί να είναι κατά συνθήκην διότι το σήμα είναι πηγαίον από κάπου οπότε δεν υπάρχουν σήματα κατά συνθήκην. Αυτό ο Αριστοτέλης δεν το ερεύνησε και κατά τα δικά του λεγόμενα δεν μπορεί κάποιος να κάνει επιστήμην για κάτι αν δεν γνωρίζει τις αρχές του. Σήμερα λέμε ότι: όταν αρχίζεις λάθος τελειώνεις λάθος, και αυτό έκανε ο Αριστοτέλης δηλαδή είναι λάθος στις σκέψεις του αφού δεν γνωρίζει τί είναι το σήμα. Αν γνώριζε τι είναι το σήμα δεν θα το χαρακτήριζε ” σημαντικόν κατά συνθήκην “.

    • Ο Αριστοτέλης διακρίνει τις φωνές σε σημαντικές, δηλαδή σε εκείνες που σημαίνουν, φανερώνουν κάτι, όπως το όνομα άνθρωπος, το οποίο φανερώνει ουσία, και άσημες, δηλαδή σε εκείνες που δεν σημαίνουν κάτι, όπως το βλίτυρι και το κναξ. Επίσης, τις διακρίνει σε θέσει φωνές (κατά συνθήκη) και φύσει φωνές (φυσικές), διότι και ο σκύλος όταν γαβγίζει σημαίνει κίνδυνο. Το όνομα, λοιπόν, είναι μια σημαίνουσα φωνή κατά συνθήκη άνευ χρόνου…
      Τώρα, όσον αφορά τον ισχυρισμό ότι δεν υπάρχουν φωνές σημαντικές, ότι μια φωνή σημαντική αποτελείται από σήματα και πως τα σήματα στο μυαλό μετασχηματίζονται σε ηλεκτρομαγνητικά μοτίβα και τα λοιπά, κατά πόσο στέκουν και αν έχουν κάποια σχέση με αυτά που λέει εδώ ο Αριστοτέλης, δεν θα το σχολιάσω. Θα σας συμβούλευα όμως να διαβάσετε τους Σοφιστικούς Ελέγχους. Θα σας τακτοποιήσει τη σκέψη.
      Σαφώς και ο Αριστοτέλης δεν είναι αλάνθαστος. Όμως πριν τον κρίνουμε θα πρέπει πρώτα να καταλαβαίνουμε τι μας λέει, πώς το λέει και γιατί το λέει, και μετά να κρίνουμε.

  2. οι σοφιστικοί έλεγχοι δεν ασχολούνται και ούτε γνωρίζουν για την απαρχή της γνώσης και της γλώσσας που είναι το κριτήριο για κρίση της λογικής τάξης των ιδεών και των λέξεων.

Υποβολή απάντησης

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.