Ποια η διαφορά μεταξύ καθ’ υποκειμένου και εν υποκειμένω

the-difference-between-a-thing-said-of-a-subject-and-a-thing-in-a-subject

 

Απ’ όσα υπάρχουν, άλλα λέγονται κατά ενός υποκειμένου (καθ’ υποκειμένου) και δεν είναι σε ένα υποκείμενο (εν υποκειμένω), π.χ. ο άνθρωπος καθ’ υποκειμένου λέγεται του τάδε ορισμένου ανθρώπου, αλλά δεν είναι σε ένα υποκείμενο· άλλα, ενώ είναι σε ένα υποκείμενο, δεν λέγονται κατά ενός υποκειμένου.

Εν υποκειμένω

Όταν λέω «σε υποκείμενο» εννοώ αυτό που, ενώ δεν υπάρχει σε ένα πράγμα ως μέρος του, είναι αδύνατον να υπάρχει χωριστά απ’ αυτό στο οποίο είναι, έτσι η τάδε γραμματική είναι σε υποκείμενο, στη ψυχή, αλλά δεν λέγεται κατά ενός υποκειμένου, και το τάδε λευκό σε υποκείμενο είναι, στο σώμα —  όλα τα χρώματα σε σώματα βρίσκονται — και δεν λέγεται κατά ενός υποκειμένου.

Καθ’ υποκειμένου και εν υποκειμένω

Άλλα πάλι και λέγονται κατά ενός υποκειμένου και είναι σε ένα υποκείμενο, π.χ. η επιστημονική γνώση και είναι σε ένα υποκείμενο, στη ψυχή, και λέγεται κατά ενός υποκειμένου, της γραμματικής· άλλα, ούτε είναι σε ένα υποκείμενο ούτε λέγονται κατά ενός υποκειμένου, π.χ. ο τάδε άνθρωπος και ο τάδε ίππος — αφού κανένα απ’ αυτού του είδους τα πράγματα ούτε είναι σε υποκείμενο ούτε λέγεται καθ’ υποκειμένου.

Γενικώς, όσα υπάρχουν ατομικά και είναι ένα σε αριθμό δεν λέγονται κατά κανενός υποκειμένου, ωστόσο τίποτε δεν εμποδίζει να είναι μερικά απ ’αυτά  σε ένα υποκείμενο, καθώς η τάδε γραμματική ανήκει στα εν υποκειμένω πράγματα.

Όταν ένα πράγμα κατηγορείται σε ένα άλλο ως καθ’ υποκειμένου, όσα λέγονται για το κατηγορούμενο όλα θα μεταφερθούν και στο υποκείμενο· έτσι ο άνθρωπος κατηγορείται στον τάδε ορισμένο άνθρωπο και το ζώο στον άνθρωπο· επομένως το ζώο θα κατηγορηθεί και στον τάδε ορισμένο άνθρωπο, μιας και ο τάδε ορισμένος άνθρωπος είναι και ζώο.

Υπάλληλα γένη

Τώρα όσα ανήκουν σε διαφορετικά γένη και δεν το ένα κάτω από το άλλο (υπάλληλα γένη), έχουν και διαφορετικές διαφορές ως προς το πράγμα στο οποίο κατηγορούνται, όπως το ζώο και η επιστήμη, καθώς διαφορές του ζώου είναι το πεζό, το πτηνό και το  ένυδρο, ενώ για την επιστήμη καμιά από αυτές τις διαφορές δεν ισχύει· αφού μια επιστήμη σε σχέση με μια άλλη δεν διαφέρει στο ότι έχει δύο πόδια.

Όσα γένη όμως είναι υπάλληλα, τίποτε δεν εμποδίζει να έχουν τις ίδιες διαφορές, αφού τα ανώτερα γένη κατηγορούνται στα κατώτερα, ώστε όσες διαφορές έχει το κατηγορούμενο τόσες θα έχει και το υποκείμενο.

Τῶν ὄντων τὰ μὲν καθ΄ ὑποκειμένου τινὸς λέγεται͵ ἐν ὑποκειμένῳ δὲ οὐδενί ἐστιν͵ οἷον ἄνθρωπος καθ΄ ὑποκειμένου μὲν λέγεται τοῦ τινὸς ἀνθρώπου͵ ἐν ὑποκειμένῳ δὲ οὐδενί ἐστιν· τὰ δὲ ἐν ὑποκειμένῳ μέν ἐστι͵ καθ΄ ὑποκειμένου δὲ οὐδενὸς λέγεται͵

‘Εν ὑποκειμένῳ δὲ λέγω ὃ ἔν τινι μὴ ὡς μέρος ὑπάρχον ἀδύνατον χωρὶς εἶναι τοῦ ἐν ᾧ ἐστίν͵ οἷον ἡ τὶς γραμματικὴ ἐν ὑποκειμένῳ μέν ἐστι τῇ ψυχῇ͵ καθ΄ ὑποκειμένου δὲ οὐδενὸς λέγεται͵ καὶ τὸ τὶ λευκὸν ἐν ὑποκειμένῳ μέν ἐστι τῷ σώματι͵ ἅπαν γὰρ χρῶμα ἐν σώματι͵ καθ΄ ὑποκειμένου δὲ οὐδενὸς λέγεται.

Τὰ δὲ καθ΄ ὑποκειμένου τε λέγεται καὶ ἐν ὑποκειμένῳ ἐστίν͵ οἷον ἡ ἐπιστήμη ἐν ὑποκειμένῳ μέν ἐστι τῇ ψυχῇ͵ καθ΄ ὑποκειμένου δὲ λέγεται τῆς γραμματικῆς· τὰ δὲ οὔτε ἐν ὑποκειμένῳ ἐστὶν οὔτε καθ΄ ὑποκειμένου λέγεται͵ οἷον ὁ τὶς ἄνθρωπος ἢ ὁ τὶς ἵππος͵ οὐδὲν γὰρ τῶν τοιούτων οὔτε ἐν ὑποκειμένῳ ἐστὶν οὔτε καθ΄ ὑποκειμένου λέγεται.

Ἁπλῶς δὲ τὰ ἄτομα καὶ ἓν ἀριθμῷ κατ΄ οὐδενὸς ὑποκειμένου λέγεται͵ ἐν ὑποκειμένῳ δὲ ἔνια οὐδὲν κωλύει εἶναι· ἡ γὰρ τὶς γραμματικὴ τῶν ἐν ὑποκειμένῳ ἐστίν.

Ὅταν ἕτερον καθ΄ ἑτέρου κατηγορῆται ὡς καθ΄ ὑποκειμένου͵ ὅσα κατὰ τοῦ κατηγορουμένου λέγεται͵ πάντα καὶ κατὰ τοῦ ὑποκειμένου ῥηθήσεται· οἷον ἄνθρωπος κατὰ τοῦ τινὸς ἀνθρώπου κατηγορεῖται͵ τὸ δὲ ζῷον κατὰ τοῦ ἀνθρώπου· οὐκοῦν καὶ κατὰ τοῦ τινὸς ἀνθρώπου τὸ ζῷον κατηγορηθήσεται· ὁ γὰρ τὶς ἄνθρωπος καὶ ἄνθρωπός ἐστι καὶ ζῷον.

Τῶν ἑτερογενῶν καὶ μὴ ὑπ΄ ἄλληλα τεταγμένων ἕτεραι τῷ εἴδει καὶ αἱ διαφοραί͵ οἷον ζῴου καὶ ἐπιστήμης· ζῴου μὲν γὰρ διαφοραὶ τό τε πεζὸν καὶ τὸ πτηνὸν καὶ τὸ ἔνυδρον καὶ τὸ δίπουν͵ ἐπιστήμης δὲ οὐδεμία τούτων· οὐ γὰρ διαφέρει ἐπιστήμη ἐπιστήμης τῷ δίπους εἶναι.

Τῶν δέ γε ὑπ΄ ἄλληλα γενῶν οὐδὲν κωλύει τὰς αὐτὰς διαφορὰς εἶναι· τὰ γὰρ ἐπάνω τῶν ὑπ΄ αὐτὰ γενῶν κατηγορεῖται͵ ὥστε ὅσαι τοῦ κατηγορουμένου διαφοραί εἰσι τοσαῦται καὶ τοῦ ὑποκειμένου ἔσονται.


Βιβλιογραφία: Αριστοτέλους Κατηγορίαι (1a.20 έως 1b.24)
Απόδοση κειμένου: Κότσαλης  Γεώργιος