Τα προσόντα που απαιτούνται για την άσκηση των ανώτερων εξουσιών

What qualifications required for the highest offices

 

Τρία πράγματα χρειάζεται να έχουν εκείνοι που σκοπεύουν να ασκήσουν τις ανώτερες εξουσίες: κατά πρώτον αγάπη προς το υπάρχον πολίτευμα, έπειτα μέγιστη ικανότητα στην εκτέλεση των κυβερνητικών καθηκόντων, τρίτον αρετή και δικαιοσύνη την ανάλογη προς το εκάστοτε πολίτευμα. Διότι αφού το δίκαιο δεν είναι το ίδιο σε όλα τα πολιτεύματα, αναγκαστικά διαφέρει και η δικαιοσύνη.

Υπάρχει ωστόσο ζήτημα, όταν δεν συμβαίνουν όλα αυτά γύρω από το ίδιο πρόσωπο, πώς πρέπει να γίνει η εκλογή. Π.χ. αν κανείς θα είναι μεν ικανός στρατηγός, αλλά κακοήθης και δίχως να τρέφει φιλικά αισθήματα προς το πολίτευμα, ένας άλλος δίκαιος και φιλικός προς το πολίτευμα, πώς πρέπει να κάνουμε την εκλογή;

Δύο πράγματα πρέπει να κοιτάμε

Φαίνεται δε πως πρέπει να κοιτάμε δύο πράγματα: τίνος περισσότερο μετέχουν όλοι και τίνος λιγότερο. Γι’ αυτό στο αξίωμα του στρατηγού πρέπει να κοιτάμε περισσότερο στην εμπειρία παρά στην αρετή (διότι στη στρατηγική ικανότητα μετέχουν λιγότερο, ενώ στη χρηστότητα περισσότερο), αντίθετα στην επιτήρηση και τη διαχείριση των οικονομικών τα αντίθετα (διότι χρειάζεται περισσότερη αρετή απ’ όση έχουν οι πολλοί, ενώ ή σχετική επιστήμη είναι κοινή σε όλους).

Θα απορούσε κανείς και για το εξής: αν υπάρχει ικανότητα και φιλική στάση προς το πολίτευμα, τι χρειάζεται η αρετή; Αφού αυτά τα δύο θα αρκούν για να πράξουν ό,τι  συμφέρει το πολίτευμα. Ή μήπως ότι ενδέχεται αυτοί που έχουν αυτά τα δύο να είναι ακρατείς, ώστε όπως ακριβώς δεν εξυπηρετούν και τα δικά τους συμφέροντα, αν και τα γνωρίζουν και αγαπούν τους εαυτούς τους, τίποτε δεν εμποδίζει και προς το κοινό συμφέρον να είναι το ίδιο μερικοί.

Τρία δέ τινα χρὴ ἔχειν τοὺς μέλλοντας ἄρξειν τὰς κυρίας ἀρχάς, πρῶτον μὲν φιλίαν πρὸς τὴν καθεστῶσαν πολιτείαν, ἔπειτα δύναμιν μεγίστην τῶν ἔργων τῆς ἀρχῆς, τρίτον δ’ ἀρετὴν καὶ δικαιοσύνην ἐν ἑκάστῃ πολιτείᾳ τὴν πρὸς τὴν πολιτείαν· εἰ γὰρ μὴ ταὐτὸν τὸ δίκαιον κατὰ πάσας τὰς πολιτείας, ἀνάγκη καὶ τῆς δικαιοσύνης εἶναι διαφοράς.

Ἔχει δ’ ἀπορίαν, ὅταν μὴ συμβαίνῃ ταῦτα πάντα περὶ τὸν αὐτόν, πῶς χρὴ ποιεῖσθαι τὴν αἵρεσιν· οἷον εἰ στρατηγικὸς μέν τις εἴη, πονηρὸς δὲ καὶ μὴ τῇ πολιτείᾳ φίλος, ὁ δὲ δίκαιος καὶ φίλος, πῶς δεῖ ποιεῖσθαι τὴν αἵρεσιν;

Ἔοικε δὲ δεῖν βλέπειν εἰς δύο, τίνος πλεῖον μετέχουσι πάντες καὶ τίνος ἔλαττον. διὸ ἐν στρατηγίᾳ μὲν εἰς τὴν ἐμπειρίαν μᾶλλον τῆς ἀρετῆς (ἔλαττον γὰρ στρατηγίας μετέχουσι, τῆς δ’ ἐπιεικείας πλεῖον), ἐν δὲ φυλακῇ καὶ ταμιείᾳ τἀναντία (πλείονος γὰρ ἀρετῆς δεῖται ἢ ὅσην οἱ πολλοὶ ἔχουσιν, ἡ δὲ ἐπιστήμη κοινὴ πᾶσιν).

Ἀπορήσειε δ’ ἄν τις, ἂν δύναμις ὑπάρχῃ καὶ τῇ πολιτείᾳ φιλία, τί δεῖ τῆς ἀρετῆς; ποιήσει γὰρ τὰ συμφέροντα καὶ τὰ δύο. ἢ ὅτι ἐνδέχεται τοὺς τὰ δύο ταῦτα ἔχοντας ἀκρατεῖς εἶναι, ὥστε καθάπερ καὶ αὑτοῖς οὐχ ὑπηρετοῦσιν εἰδότες καὶ φιλοῦντες αὑτούς, οὕτω καὶ πρὸς τὸ κοινὸν οὐθὲν κωλύει ἔχειν ἐνίους.


Βιβλιογραφία: Αριστοτέλους Πολιτικά (1309a.33)
Μετάφραση – επιμέλεια κειμένου: Κότσαλης Γεώργιος