Σε τι διαφέρει το καθεαυτό από το κατά συμβεβηκός αίτιο

Se ti diaferei to katheauto apo to kata symbebιkos aitio

 

Από τα αίτια άλλα είναι καθεαυτά και άλλα κατά συμβεβηκός. Γιατί όπως ακριβώς υπάρχει ον καθεαυτό και ον κατά συμβεβηκός, έτσι και αίτιο. Π.χ. στον άνθρωπο το ζώο καθεαυτό υπάρχει, ενώ το λευκό κατά συμβεβηκός· διότι το ζώο κατηγορείται κατά παντός ανθρώπου, ενώ το λευκό όχι.

Κυρίως και ουσιωδώς

Γιατί κυρίως και ουσιωδώς (δηλαδή στην ουσία του) κατηγορείται το ζώο στον άνθρωπο, ενώ το λευκό όχι κυρίως αλλά κατά συμβεβηκός. Διότι δεν είναι κάθε άνθρωπος λευκός, αλλά είναι δυνατόν κανείς να βρεί άνθρωπο και λευκό και φαλακρό και σιμό· διότι έχει συμβεί στον τάδε άνθρωπο να είναι λευκός ή φαλακρός ή σιμός.

Κατά τον ίδιο τρόπο καθεαυτό αίτιο του ανδριάντα είναι ο ανδριαντοποιός, ενώ κατά συμβεβηκός ο φαλακρός ή ο μουσικός· διότι έχει συμβεί στον ανδριαντοποιό να είναι φαλακρός ή μουσικός. Το καθεαυτό λοιπόν αίτιο είναι κυρίως αίτιο και πρωταρχικώς κατηγορείται, ενώ το κατά συμβεβηκός όχι.

Είναι καθορισμένο

Γι’ αυτό και το καθεαυτό αίτιο είναι καθορισμένο, ενώ το κατά συμβεβηκός ακαθόριστο· διότι άπειρα μπορούν να συμβούν σ’ ένα πράγμα, καθώς είναι δυνατόν ο ανδριαντοποιός να είναι και λευκός και φαλακρός και μουσικός και χίλια δυο άλλα πράγματα.

Tῶν δ’ αἰτίων τὰ μέν ἐστι καθ’ αὑτά, τὰ δὲ κατὰ συμβεβηκός. ὥσπερ γὰρ καὶ ὄν ἐστι τὸ μὲν καθ’ αὑτὸ τὸ δὲ κατὰ συμβεβηκός, οὕτω καὶ αἴτιον, οἷον τῷ μὲν ἀνθρώπῳ τὸ ζῷον καθ’ αὑτὸ ὑπάρχει, τὸ δὲ λευκὸν κατὰ συμβεβηκός· τὸ μὲν γὰρ ζῷον κατὰ παντὸς ἀνθρώπου κατηγορεῖται, τὸ δὲ λευκὸν οὔ.

Κυρίως γὰρ καὶ ἐν τὸ τί ἐστι τὸ ζῷον τἀνθρώπου κατηγορείται, τὸ δὲ λευκὸν οὐ κυρίως ἀλλὰ κατὰ συμβεβηκός· οὐ γὰρ πᾶς ἄνθρωπος λευκός, ἀλλ’ ἔστιν εὑρεῖν τινα καὶ λευκὸν καὶ φαλακρὸν καὶ σιμόν· συμβέβηκε γὰρ τῷδέ τινι λευκῷ ἢ φαλακρῷ ἢ σιμῷ εἶναι.

Ὡσαύτως δὲ καθ’ αὑτὸ μὲν αἴτιον τοῦ ἀνδριάντος ὁ ἀνδριαντοποιός, κατὰ συμβεβηκὸς δὲ ὁ φαλακρὸς ἢ ὁ μουσικός· συμβέβηκε γὰρ τῷ ἀνδριαντοποιῷ φαλακρῷ ἢ μουσικῷ εἶναι. τὸ δ΄ ἄρα καθ’ αὑτὸ αἴτιον κυρίως αἴτιον καὶ πρώτως κατηγορείται, τὸ δὲ κατὰ συμβεβηκὸς οὔ.

Διὸ τὸ μὲν καθ’ αὑτὸ αἴτιον ὡρισμένον, τὸ δὲ κατὰ συμβεβηκὸς ἀόριστον· ἄπειρα γὰρ ἂν τῷ ἑνὶ συμβαίη· οἷόν τε γὰρ τὸν ἀνδριαντοποιὸν καὶ λευκὸν καὶ φαλακρὸν καὶ μουσικὸν καὶ ἄλλα μυρία εἶναι.


Συγγραφή, μετάφραση: Κότσαλης Γεώργιος