Σε τι διαφέρει η πράξη από την ποίηση

Από τα πράγματα που ενδέχεται να έχουν κι αλλιώς (αυτά είναι τα μεταβλητά και μη σταθερά), κάποια είναι ποιητά και κάποια πρακτά. Και από τα πρακτά άλλα γίνονται σύμφωνα με την προαίρεση και άλλα σύμφωνα με την τέχνη. Διότι σε όσες πράξεις γίνεται κάτι άλλο πέρα από την ίδια την ενέργεια (της πράξεως), σε τούτες η τέχνη είναι αρχή, όπως επί της ιατρικής. Διότι από την ιατρική κάτι άλλο γίνεται πέρα από την ίδια την ενέργεια του ιατρού· αφού η υγεία είναι τέλος (σκοπός, αποτέλεσμα) της ιατρικής και ακολουθεί στην ενέργεια (του ιατρού). Ομοίως δε και επί της στρατηγικής· διότι η νίκη ακολουθεί στην ενέργειά της ως ένα διαφορετικό τέλος πέρα από την ενέργεια.

Σε όσες δε τίποτε άλλο δεν γίνεται, αλλά το τέλος βρίσκεται στην ίδια την πράξη, σε τούτες η προαίρεση είναι αρχή, όπως επί του φρονίμου. Διότι από την ενέργεια του φρονίμου κανένα άλλο τέλος δεν γίνεται, αλλά η ίδια η ευπραξία είναι τέλος. Γι’ αυτό και επί των κυρίως λεγομένων πράξεων, τέτοιες είναι όσες γίνονται σύμφωνα με την προαίρεση, κανένα έργο δεν μένει ως υπόλοιπο, αλλά είναι αρκετό τέλος αυτή η ευπραξία.

Το τέλος της ποιήσεως

Της ποιήσεως όμως το τέλος είναι πάντοτε διαφορετικό· διότι κάθε ποίηση έχει ως αποτέλεσμα κάποιο ποίημα πέρα από την ενέργεια του τεχνίτη, όπως επί της οικοδομικής. Διότι της οικοδομικής, που είναι ποίηση, το τέλος είναι άλλο πέρα από την ενέργεια του οικοδόμου· αφού η οικία είναι έργο και τέλος του οικοδόμου και σ’ αυτή βρίσκεται η ενέργεια· διότι η οικοδόμηση στο οικοδομούμενο υπάρχει, και γίνεται ταυτόχρονα και υπάρχει στην οικία.

Κατά τούτο λοιπόν διαφέρει η πράξη από την ποίηση· διότι κάθε ποίηση έχει τέλος διαφορετικό πέρα από την ποίηση, όχι όμως και κάθε πράξη. Γι’ αυτό ούτε περιέχεται η μία από την άλλη· αφού ούτε η πράξη είναι ποίηση ούτε η ποίηση πράξη. Ώστε και η μετά λόγου έξη πρακτική είναι διαφορετική από τη μετά λόγου έξη ποιητική. Ανάγκη λοιπόν η τέχνη να είναι της ποιήσεως αλλά όχι της πράξεως (δηλ. ίδιον της τέχνης είναι η ποίηση και όχι η πράξη, αφού η δεύτερη υπάρχει και στη φρόνηση).

Τῶν δ΄ ἐνδεχομένων καὶ ἄλλως ἔχειν ἔστι τινὰ καὶ ποιητὰ καὶ πρακτά· καὶ τῶν πρακτῶν τὰ μὲν κατὰ προαίρεσιν γίνεται τὰ δὲ κατὰ τέχνην. ὅσων μὲν γὰρ πράξεων ἕτερόν τι παρ’ αὐτὴν τὴν ἐνέργειαν γίνεται, τούτων ἡ τέχνη ἐστὶν ἀρχή, οἷον ἐπὶ τῆς ἰατρικῆς· τῆς γὰρ ἰατρικῆς ἕτερόν τι παρ’ αὐτὴν τὴν τοῦ ἰατροῦ ἐνέργειαν γίνεται· ἡ γὰρ ὑγεία τέλος ἐστὶ τῆς ἰατρικῆς καὶ ἕπεται τῇ ἐνεργείᾳ. ὡσαύτως δὲ καὶ ἐπὶ τῆς στρατηγικῆς· ἡ γὰρ νίκη ἕπεται τῇ τῆς στρατηγικῆς ὡς ἕτερον παρὰ τὴν ἐνέργειαν τέλος.

Ὅσων δὲ οὐδὲν ἕτερόν τι γίνεται, ἀλλ’ ἔστιν ἐν αὐτῇ τῇ πράξῃ τὸ τέλος, τούτων ἡ προαίρεσις ἐστὶν ἀρχή, οἷον ἐπὶ τοῦ φρονίμου· τῆς γὰρ τοῦ φρονίμου ἐνεργείας οὐδὲν ἕτερον γίνεται παρὰ τὴν ἐνέργειαν τέλος, ἀλλ’ ἔστιν αὐτὴ ἡ εὐπραξία τέλος· διὸ καὶ ἐπὶ τῶν κυρίως λεγομένων πράξεων, τοιαῦται δὲ αἱ κατὰ προαίρεσιν γινόμεναι, οὐδὲν ἔργον μετὰ τὴν ἐνέργειαν ὑπομένει, ἀλλ’ ἔστιν ἱκανὸν τέλος ἡ εὐπραξία.

Τῆς δὲ ποιήσεως ἀεὶ ἕτερον τὸ τέλος· πᾶσα γὰρ ποίησις ποίημά τι ἀποτελούμενον ἔχει παρὰ τὴν τοῦ τεχνίτου ἐνέργειαν, οἷον ἐπὶ τῆς οἰκοδομικῆς· τῆς γὰρ οἰκοδομικῆς ποιήσεως οὔσης ἕτερον τὸ τέλος ἐστὶ παρὰ τὴν τοῦ οἰκοδόμου ἐνέργειαν· ἡ γὰρ οἰκία ἔργον καὶ τέλος τοῦ οἰκοδόμου καὶ ἐν αὐτῇ ἡ ἐνέργεια ἐστίν· ἡ γὰρ οἰκοδόμησις ἐν τῷ οἰκοδομουμένῳ, καὶ ἅμα γίνεται καὶ ἔστι τῇ οἰκίᾳ.

Ταύτῃ γοῦν διαφέρει πρᾶξις ποιήσεως· πᾶσα γὰρ ποίησις τέλος ἔχει παρὰ τὴν ποίησιν ἕτερον, οὐχὶ δὲ καὶ πᾶσα πρᾶξις. διὸ οὐδὲ περιέχεται ὑπ’ ἀλλήλων· οὔτε γὰρ ἡ πρᾶξις ποίησις οὔτε ἡ ποίησις πρᾶξίς ἐστιν. ὥστε καὶ ἡ μετὰ λόγου ἕξις πρακτικὴ ἕτερόν ἐστι τῆς μετὰ λόγου ποιητικῆς ἕξεως. ἀνάγκη ἄρα τὴν τέχνην ποιήσεως ἀλλ’ οὐ πράξεως εἶναι.

Συγγραφή, μετάφραση: Κότσαλης Γεώργιος