Πώς πρέπει να εξετάζουμε την ομοιότητα στα πράγματα

Ηow likeness should be considered in things

 

Την δε ομοιότητα πρέπει κανείς να την εξετάζει πάνω στα πράγματα που ανήκουν σε διαφορετικά γένη. Όπως δηλ. έχει ένα πράγμα προς κάποιο πράγμα, έτσι έχει ένα άλλο προς ένα άλλο. Π.χ. όπως έχει  η επιστήμη προς το επιστητό, έτσι έχει η αίσθηση προς το αισθητό (γνωστικές δηλ. των αντικειμένων τους). Και όπως έχει ένα πράγμα σε κάποιο πράγμα, έτσι έχει ένα άλλο σε ένα άλλο. Π.χ. όπως έχει η όψη στον οφθαλμό, έχει ο νους στη ψυχή (είναι δηλ. δυνάμεις). Και όπως η γαλήνη στη θάλασσα, η νηνεμία στον αέρα (καθένα τους δηλ. ηρεμία).

Θα πρέπει δε να εξασκούμαστε όσο το δυνατόν πάνω στα πιο απομακρυσμένα γένη· διότι ευκολότερα θα μπορέσουμε να συλλάβουμε τις ομοιότητες στα υπόλοιπα.

Θα πρέπει ακόμη να εξετάζουμε και αυτά που υπάρχουν στο ίδιο γένος, εάν υπάρχει κάτι κοινό σε όλα. Παραδείγματος χάριν στον άνθρωπο, στον ίππο και στον σκύλο· διότι στο μέτρο που υπάρχει σ’ αυτά κάτι το κοινό (κοινό σ’ αυτά ότι είναι πεζά), κατά τούτο είναι όμοια.

Τὴν δὲ ὁμοιότητα σκεπτέον ἐπί τε τῶν ἐν ἑτέροις γένεσιν͵ ὡς ἕτερον πρὸς ἕτερόν τι͵ οὕτως ἄλλο πρὸς ἄλλο͵ οἷον ὡς ἐπιστήμη πρὸς ἐπιστητόν͵ οὕτως αἴσθησις πρὸς αἰσθητόν (γνωστικαὶ γὰρ τῶν ἀντικειμένων αὐταῖς)· καὶ ὡς ἕτερον ἐν ἑτέρῳ τινί͵ οὕτως ἄλλο ἐν ἄλλῳ͵ οἷον ὡς ὄψις ἐν ὀφθαλμῷ͵ νοῦς ἐν ψυχῇ (δυνάμεις γάρ)͵ καὶ ὡς γαλήνη ἐν θαλάττῃ͵ νηνεμία ἐν ἀέρι (ἑκάτερον γὰρ ἠρεμία).

Μάλιστα δὲ ἐν τοῖς πολὺ διεστῶσι γυμνάζεσθαι δεῖ· ῥᾷον γὰρ ἐπὶ τῶν λοιπῶν δυνησόμεθα τὰ ὅμοια συνορᾶν.

Σκεπτέον δὲ καὶ τὰ ἐν τῷ αὐτῷ γένει ὄντα͵ εἴ τι ἅπασιν ὑπάρχει ταὐτόν͵ οἷον ἀνθρώπῳ καὶ ἵππῳ καὶ κυνί· ᾗ γὰρ ὑπάρχει τι αὐτοῖς ταὐτόν (κοινὸν γὰρ αὐτοῖς τὸ πεζόν)͵ ταύτῃ ὅμοιά ἐστιν.


Βιβλιογραφία: Αριστοτέλους Τοπικά (108a.07)
Μετάφραση – επιμέλεια κειμένου: Κότσαλης Γεώργιος