Αν η μεν υγεία είναι δι’ αυτή αιρετή και μη δι’ άλλο η δε ευεξία χάριν της υγείας γίνεται, το δε δι’ αυτό και μη δι’ άλλο προτιμότερο του δι’ άλλου και μη δι’ αυτό, τότε προτιμότερη η υγεία της ευεξίας. Ακόμη, αν το μεν πολυχρονιότερο είναι προτιμότερο η δε υγεία πολυχρονιότερη της ευεξίας (διότι δύναται κάποιος να είναι δια βίου υγιής μηδέποτε ευεκτικός), τότε η υγεία προτιμότερη της ευεξίας.
Συνέχεια της απορίας
Πάλιν όμως, αν το συνεπιφέρον και μη συνεπιφερούμενον προτιμότερο του συνεπιφερουμένου και μη συνεπιφέροντος, τότε η ευεξία προτιμότερη της υγείας. Διότι η μεν ευεξία συνεπιφέρει την υγεία (πας ευεκτικός υγιής, ου πάντως πας υγιής ευεκτικός), η δε υγεία δεν συνεπιφέρει την ευεξία, αλλά συνεπιφέρεται σ’αυτήν. Τι λοιπόν, η υγεία ή η ευεξία;
Λύση
Το να λέει κανείς ότι η ευεξία χάριν της υγείας γίνεται και ότι το δι’ αυτό αιρετό και μη δι’ άλλο είναι αιρετότερο του δι’ άλλου και μη δι’ αυτό, είναι αληθές. Συμβαίνει όμως πολλά να γίνονται χάριν άλλων ή δι’ άλλα, και να είναι καθ’ αυτά και μη κατά συμβεβηκός αιρετά ή και δι’ αυτά αιρετά και δι’ άλλα. Όπως λ.χ. επί της ιατρικής, όπου και καθ’ αυτή αιρετή είναι (καθώς η ιατρική είναι ποιητική της υγείας) και χάριν της υγείας γίνεται (τέλος αυτής η υγεία). Ή επί της δικαιοσύνης, όπου και καθ’ αυτή και δι’ αυτή είναι αιρετή (διότι προτιμάμε την δικαιοσύνη απλώς και μόνον γι’ αυτό που είναι, κι αν μηδέτερον απ’ αυτής περιγίνεται σε μας), και είναι δι’ άλλο αιρετή, όπως δια τις ανθρώπινες συναλλαγές και την διανομή του ίσου σ’ αυτές.
Και συμβαίνει το μεν κατά συμβεβηκός αιρετό πάντως δι’ άλλο αιρετό, το δε δι’ άλλο αιρετό να μην είναι πάντως και κατά συμβεβηκός αιρετό. Διότι πολλά που είναι από την ίδια τους τη φύση αγαθά είναι δι’ άλλα αιρετά, κατά συμβεβηκός όμως μόνα όσα συνέβη σ’ αυτά το αιρετό. Π.χ. το να είναι οι εχθροί μας δίκαιοι κατά συμβεβηκός γίνεται αιρετό, για να μην μας αδικήσουν.
Γι’ αυτό λοιπόν και η ευεξία, αν και γίνεται δι’ άλλο, δια την υγεία, είναι όμως καθ’ αυτή αιρετή. Και επιπροσθέτως συνεπιφέρει την υγεία ως συνεπιφέρον και μη συνεπιφερούμενον (διότι πας ευεκτικός υγιής, ου πάντως πας υγιής ευεκτικός). Και επειδή παν συνεπιφέρον και μη συνεπιφερούμενον προτιμότερο του συνεπιφερουμένου και μη συνεπιφέροντος, η ευεξία προτιμότερη της υγείας.
Τούτο δε γίνεται φανερό και από τα αντικείμενα αυτών. Διότι η νόσος ως μείζον κακό δεν αντίκειται στην υγεία ως το στο μείζον κακό εναντίον είναι το μείζον αγαθόν, αλλά ως το στο μείζον κακό εναντίον είναι το έλαττον αγαθό. Αφού η ευεξία συνεπιφέρει την υγεία, ενώ η υγεία δεν συνεπιφέρει την ευεξία (αυτό δε που συνεπιφέρει κάτι είτε αγαθό είτε κακό, μείζον γίνεται του συνεπιφερομένου και μη συνεπιφέροντος). Γι’ αυτό και μείζον αγαθό η ευεξία.
Ως προς το λέγον ότι η υγεία είναι προτιμότερη της ευεξίας ως πολυχρονιότερη, επί μεν πολλών αληθές είναι ότι το πολυχρονιότερο προτιμότερο, επί της ευεξίας όμως δεν έχει ούτως, αλλά τουναντίον, το ολιγοχρονιότερο προτιμότερο. Διότι και έχει σ’ αυτό το πολυχρονιότερο, προς το οποίο γίνεται η σύγκρισις, την υγεία, και επιπρόσθετο όφελος απ’ αυτό γίνεται.
Προσυπακουστέον δε ότι η σύγκρισις γίνεται επί των υγιαινόντων και μη νοσούντων. Διότι ουδείς που νοσεί διερωτάται αν η ευεξία είναι προτιμότερη της υγείας, αλλά πάντες στερούμενοι διώκουμε πρώτα τα απολεσθέντα και έπειτα τα βέλτιστα.
Σύνταξη κειμένου: Κότσαλης Γεώργιος
