Απ’ όσα υπάρχουν, άλλα λέγονται κατά ενός υποκειμένου (καθ’ υποκειμένου) και δεν είναι σε ένα υποκείμενο (εν υποκειμένω), π.χ. ο άνθρωπος καθ’ υποκειμένου λέγεται του τάδε ορισμένου ανθρώπου, αλλά δεν είναι σε ένα υποκείμενο· άλλα, ενώ είναι σε ένα υποκείμενο, δεν λέγονται κατά ενός υποκειμένου.
Εν υποκειμένω
Όταν λέω «σε υποκείμενο» εννοώ αυτό που, ενώ δεν υπάρχει σε ένα πράγμα ως μέρος του, είναι αδύνατον να υπάρχει χωριστά απ’ αυτό στο οποίο είναι, έτσι η τάδε γραμματική είναι σε υποκείμενο, στη ψυχή, αλλά δεν λέγεται κατά ενός υποκειμένου, και το τάδε λευκό σε υποκείμενο είναι, στο σώμα — όλα τα χρώματα σε σώματα βρίσκονται — και δεν λέγεται κατά ενός υποκειμένου.
Καθ’ υποκειμένου και εν υποκειμένω
Άλλα πάλι και λέγονται κατά ενός υποκειμένου και είναι σε ένα υποκείμενο, π.χ. η επιστημονική γνώση και είναι σε ένα υποκείμενο, στη ψυχή, και λέγεται κατά ενός υποκειμένου, της γραμματικής· άλλα, ούτε είναι σε ένα υποκείμενο ούτε λέγονται κατά ενός υποκειμένου, π.χ. ο τάδε άνθρωπος και ο τάδε ίππος — αφού κανένα απ’ αυτού του είδους τα πράγματα ούτε είναι σε υποκείμενο ούτε λέγεται καθ’ υποκειμένου.
Γενικώς, όσα υπάρχουν ατομικά και είναι ένα σε αριθμό δεν λέγονται κατά κανενός υποκειμένου, ωστόσο τίποτε δεν εμποδίζει να είναι μερικά απ ’αυτά σε ένα υποκείμενο, καθώς η τάδε γραμματική ανήκει στα εν υποκειμένω πράγματα.
Όταν ένα πράγμα κατηγορείται σε ένα άλλο ως καθ’ υποκειμένου, όσα λέγονται για το κατηγορούμενο όλα θα μεταφερθούν και στο υποκείμενο· έτσι ο άνθρωπος κατηγορείται στον τάδε ορισμένο άνθρωπο και το ζώο στον άνθρωπο· επομένως το ζώο θα κατηγορηθεί και στον τάδε ορισμένο άνθρωπο, μιας και ο τάδε ορισμένος άνθρωπος είναι και ζώο.
Υπάλληλα γένη
Τώρα όσα ανήκουν σε διαφορετικά γένη και δεν το ένα κάτω από το άλλο (υπάλληλα γένη), έχουν και διαφορετικές διαφορές ως προς το πράγμα στο οποίο κατηγορούνται, όπως το ζώο και η επιστήμη, καθώς διαφορές του ζώου είναι το πεζό, το πτηνό και το ένυδρο, ενώ για την επιστήμη καμιά από αυτές τις διαφορές δεν ισχύει· αφού μια επιστήμη σε σχέση με μια άλλη δεν διαφέρει στο ότι έχει δύο πόδια.
Όσα γένη όμως είναι υπάλληλα, τίποτε δεν εμποδίζει να έχουν τις ίδιες διαφορές, αφού τα ανώτερα γένη κατηγορούνται στα κατώτερα, ώστε όσες διαφορές έχει το κατηγορούμενο τόσες θα έχει και το υποκείμενο.
Βιβλιογραφία: Αριστοτέλους Κατηγορίαι (1a.20 έως 1b.24)
Απόδοση κειμένου: Κότσαλης Γεώργιος
